Tasarım Odaklı Düşünme ve İnovasyon

Tasarım odaklı düşünme, son zamanlarda gittikçe popülerliği artan bir kavram olarak hayatımızda yer edinmeye başlamıştır. Esasında tasarım odaklı düşünme, tamamıyla yalnızca tasarımcıları ve kreatif sektörlerde çalışanları ilgilendiren bir konsept olmaktan çok uzaktadır; birçok işletme ve şirket tasarım odaklı düşünmeyi baz noktası alarak inovatif fikirler üretebilmektedir. Tasarım odaklı düşünme, içinde birçok yenilikçi özelliği barındıran bir süreçtir. Ana konumuna insan davranışını konumlandıran tasarım odaklı düşünme, işletmeler, ürün tasarımı, yeni uygulamalar gibi birçok alanda gerçekten amaca ulaştıran sonuçlar vermeye yardımcı olabilir.

Bu makalede, tasarım odaklı düşünme ve inovasyon hakkında konuşuyor olacağız.

İnovasyon Nedir?

İnovasyonun birden fazla tanımını yapmak mümkündür. Yepyeni, daha önce hiç düşülmemiş bir çözüm veya ürün geliştirmek inovasyon kapsamında kabul edilse de aslında bundan çok daha fazlası vardır. İnovasyon, değişime yaratıcı bir şekilde cevap vermek olarak tanımlanabilir. Bu tanım, inovasyonun kapsamını çok net belirlemekten uzaktır; ki bu da bu konsepte uyumlu bir tanımlama olur. İş inovasyonun uygulama alanlarına gelince, çok daha geniş bir alandan bahsetmek mümkündür. Aşağıdakiler inovasyonun bazı uygulama alanları olarak örnek verilebilir:

• Daha çok müşteriye ulaşmak için planlanan yeni bir yöntem.
• Sektördeki “pain point”lere (mevcut veya potansiyel müşterilerin karşılaştığı belirli sorunlar) yönelik çözüm önerileri.
• Direkt olarak müşteri talepleri doğrultusunda bir ürün veya servis geliştirmek.
• Mevcut üretim aşamasında iyileştirilebilecek, maliyeti azaltabilecek yöntemler bulmak.
• Üretim süresini kısaltabilecek etkili bir yöntem geliştirmek.
• Tüketicilerle iletişimi artırmak.

Bu ve bunun gibi sorunlara yaratıcı çözümler bulabilmek, bir nevi inovasyondur. Özellikle çokça rekabetin olduğu pazarlarda, inovasyon bir tercihten çok bir zorunluluk haline gelmeye doğru ilerlemektedir. Ek olarak, inovasyonun önemini göz ardı eden firmalarda ciddi bir “geride kalma” riski doğmaktadır; günün sonunda sadece bir ürün veya servis satılmıyor, müşteriye diğer firmalar yerine sizi tercih etmesi için sebepler de sunuyor oluyorsunuz. Bunun da pazar payını artırmadaki yeri göz ardı edilebilecek seviyeden çok uzaktadır.

Tasarım Düşüncesi Nedir?

Daha önce de bahsettiğimiz gibi, tasarım odaklı düşünme bir süreçtir ve bu süreç toplamda 6 aşamadan oluşur. Bu adımlar aşağıda sıralandığı gibidir:

1. Empati Kur.
2. Problemi/Fırsat Alanını Tanımla.
3. Fikir Üret.
5. Test Et.
6. Değerlendir.

Tasarım düşüncesi sürecinin her adımında, kullanıcıyı ve/veya tüketiciyi anlamak, kalıplaşmış varsayımlardan uzaklaşarak “kutunun dışına” çıkmak ve problemleri tekrardan tanımlayıp yeni bir perspektif getirmek amaçlanır. Bunların sonucunda, elde edilmesi beklenen sonuç genelde bir çözüm üretmektir. Ancak, tasarım düşüncesinin en güzel yanlarından biri de size başka sorular da sordurmasıdır; bu şekilde aslında “doğru” olmayan soruların sorulduğunu fark edebilir ve sürece tekrardan başlayabilirsiniz. Bir başka deyişle, kesin bir çözüm üretmek her zaman tasarım odaklı düşüncenin kesin hedefi değildir. Burada amaç, olanı biteni iyice gözlemleyerek empati kurmaktır; ki bu da birden fazla sonuç doğurabilir.

Ayrıca, tanımlanan adımların her biri ayrı bir süreci anlatır ve verilen sırada gitmek zorunda değildir. Sürecin ortasında bir şeylerin değişmesi gerektiği fark edilebilir ve bu bizi en başa tekrar götürebilir. Bu sebeple, tasarım düşüncesi süreci “tekrar eden” bir doğaya sahiptir diyebiliriz. Bu bize büyük bir esneklik sağlar ve tasarım düşüncesi sürecini şirketin veya ürünün ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak yeniden şekillendirebiliriz.

Ek olarak, tasarım düşüncesinin ana öznesi her zaman için “insan”dır, müşteri değil. Tabii ki, günün sonunda, bir müşteriyi ikna etmek için tasarım düşüncesi kullanılıyor olabilir. Ama tasarım düşüncesinin işe yaramasının sebebi bu yargıyı kırıp, müşteri odaklı, satın alma çerçevesinden vazgeçip empati yardımıyla insanlara konuşmaktır.

Tasarım Düşüncesi ve İnovasyon İlişkisi

Peki, şimdiye kadar tasarım düşüncesi ve inovasyon hakkında hep ayrı ayrı konuştuk. Açıklamalardan ve örneklerden de anlayabileceğiniz gibi, bu iki konsept aslında birbirinden çok uzakta değiller, hatta beraber kullanılmaları oldukça popülerdir. Genel olarak, inovasyon için, inovatif bir fikir üretebilmek için, tasarım düşüncesi sürecine başvurulur; çünkü bu süreç inovasyonun gereksinimlerini çok güzel bir şekilde karşılayabilir. Başka bir deyişle, tasarım düşüncesi süreci, inovasyonla sonuçlanması için kullanılır.  Şimdi, tasarım düşüncesi adımlarına tek tek bakarak, inovasyonla olan ilişkisini daha iyi anlayabiliriz.

Empati

Müşteriyle (veya tasarım düşüncesini ne için kullanıyor iseniz) empati kurmak tasarım düşüncesinin adımlarından biridir. Kendini başkasının yerine koymak, gün içerisinde baskın olan düşünce şeklimiz değil – bu çok açık. Bu şekilde düşünmeye başlamak bile, bir inovasyonun ilk adımı olmuş olur ve süreç tamamlandığı takdirde, inovasyonun doğması kaçınılmazdır.

Problemi / Fırsat Alanını Tanımla

Sıradaki soru, doldurmak istediğin boşluk, çözmek istediğin problem veya faydalanmak istediğin fırsat alanını tanımlamak olacak. Bu yolla, günün sonunda tamamlanması gereken görevler veya karşılaşabileceğin sorunlar daha planın başında açık bir şekilde sunuluyor olacak. Bir sonraki adımda, buradaki tanımlar çok büyük önem taşıyacağı için, buraya ekstra önem verilmesi iyi olacaktır.

Fikir Üret

Bu adım, gerçekten yaratıcı olmayı gerektiren bir adımdır. İnovatif bir fikir veya sonuçla tasarım odaklı düşünme süreci tamamlanmak isteniyorsa, fikir üretirken eli korkak alıştırmamak gerekir. Beyin fırtınası, fikir üretirken uygulanabilecek yöntemlerden bir tanesidir. Sizi diğerlerinden farklı kılacak o eşsiz fikir ne olabilir? Burada, problemin veya fırsat alanının uygun bir şekilde tanımlanmış olması çok büyük önem taşır, zira üretilecek fikirler probleme yönelik olmalıdır. Bu aşamada geleneksel yöntemlerden faydalınabilir, ama unutmayın ki eski cevaplar yeni problemler üzerinde etkili olmayacaktır. Bu nedenle, olabildiğince kreatif olmakta fayda var. Farklı disiplinlerden faydalanılabilir, takımınızla beyin fırtınası gerçekleştirebilir, gerçek veya teorik vakalar üzerinden ilerletilebilir. Diğer adımlarda olduğu gibi, esneklik büyük önem taşır.

Prototiple

Fikirler üretildikten ve bazıları da elendikten sonra, sıra prototiplemeye gelir. Bu aşamada, tasarım ekibi çeşitli sayıda ürün tasarlamalıdır; tabii ki bunların maliyeti de göz önünde bulundurularak. Prototipler yine takımla beraber değerlendirilmeli, eksik noktalar, hatalar ve geliştirilebilecek yönler tartışılmalıdır. Bu aşamada, bu aşamaya kadar sürece dahil olmayan iş arkadaşlarını eklemek faydalı olabilir, bu daha çok perspektifi son ürüne eklemeye yardımcı olacaktır. Bu aşamanın son amacı, tasarım ekibinin problemler, çözüm ve süreç hakkında net bir bilgi sahibi olmasıdır.

Test Et

Son ürün üretildikten sonra, tekrar ve tekrar test edilmesi gereklidir. Bu, ürünün veya servisin dünyanın geri kalanı ile paylaşmadan önce pürüzleri, sorunları ve teknik aksaklıkları yok etmek için son fırsattır.

Değerlendir

Son olarak, bütün bu sürecin değerlendirilmesi hayati önem taşır. Her türlü geribildirim bir sonraki süreçler için faydalı olacaktır ve eğer süreçte bir pürüz varsa, geri dönüp süreci tekrardan başlatmak faydalı olabilir. Problemin veya fırsat alanının tekrardan tanımlanması gerekebilir. Süreci tekrardan başlatmak kötü bir şey olmak zorunda değildir, çünkü bu defa hatalar biliniyor ve daha tecrübeli bir yaklaşım sergileniyor.

İnovatif Olmak

Şu ana kadar anlatılanların neredeyse tamamı şirket, ürün, servis ve müşteri odaklıydı. İnovasyonun en güzel yanlarından biri bu konseptlerdeki ihtiyaçları karşılayabiliyor olması olsa da, daha önce de bahsettiğimiz gibi bundan çok daha fazlası, her zaman için, mevcuttur. “İnovatif olmak” kavramı insanların gündelik yaşamlarına da pekâlâ uygulanabilir ve bunun getirisi neredeyse her zaman götürüsünden kat kat fazla olur.

Peki, insan olarak inovatif olmak, bu kapsamda, ne demek? Daha önce kelimeyi tanımlarken de bazı şeyleri “farklı” yaparak veya daha önce yapılmamış bir fikri öne sürmenin İnovasyon olarak kabul edildiğinden bahsetmiştik. İnovatif bir insan olmak, bu fikri hayatının bir parçası haline getirmek ve her zaman kutunun dışında düşünmeyi barındırır. Bunu yapmak için de enerjinin yüksek tutulması, kalıplaşmış düşünce kalıplarını yıkmayı bilmek, empati yeteneği, zorlukları sadece yeni bir çözüm üretmek için bir şans olarak görmek gibi yetenek ve hünerleri gösterebilmek gerekir.

Tabii ki, bu bahsedilenlerin hepsi, sonradan kazanılabilecek şeylerdir. Bu kazanımları elde etmek de inovatif olmaktır bir bakıma, çünkü günün sonunda, inovatif olmaya karar vermek ve bu yaşam stilini tercih etmek de bir inovasyondur.